به نقل از «مهر»

کتاب «احیاگر حکمت؛ نگاهی به زمانه، زندگی و آثار فارابی» منتشر شد

تاریخ انتشار: ۱۵ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۲۶۶۵۲۶

به گزارش خبرگزاری مهر، کتاب «احیاگر حکمت؛ نگاهی به زمانه، زندگی و آثار فارابی» تألیف رضا ماحوزی به‌تازگی با بهای ۶۴ هزار تومان توسط مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری منتشر و راهی بازار نشر شده است.

سعی مؤلف در این کتاب این بوده است که از حیات و احوال و افعال فارابی در طول زندگی و تأثیری که بر فیلسوفان پس از خود نهاده با رویکردی تاریخی و تحلیلی و قراردادن شخصیت فارابی در متن تحولات زمانه خویش تا حد امکان نزدیک به واقع زندگی نامه‌ای از مؤسس فلسفه اسلامی و یا معلم دوم ترسیم کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این نوشتار نخست با تأکید بر نقش فارابی بر احیای حکمت باستانی و کلاسیک در هیئتی جدید و متناسب با اهداف و ظرفیت‌های موجود در فرهنگ اسلامی و نیازهای جامعه روز، تصویری از این تلاش را عرضه می‌دارد و سپس در دو بخش مجزا، اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی عصر فارابی را به دست می‌دهد. پس از آن، منابع سرگذشت فارابی معرفی می‌شوند و از میان آنها، منابعی که می‌توانند چهره‌ای معقول و نزدیک به واقع از فارابی به دست دهند انتخاب و گفته‌ها و اقوال آنها بیان می‌شوند.

بر اساس همین منابع، زندگی فارابی، شامل تولد، سفر و مرگ وی، در بخش دیگر تقریر شده است. نسب فارابی در گستره فرهنگ ایرانی و فارسی و نه ترکی، و همچنین قصص و افسانه‌هایی که درباره فارابی نقل شده است، در دو بخش مجزای دیگر آورده شده‌اند. این دو بخش به دلیل اهمیت نسبی، اندکی تفصیل یافته و منابع و دعاوی متعددی که در این باره ثبت شده است مورد بررسی و تحلیل واقع شده‌اند. پس از آن ابداعات فارابی و تأثیر فارابی بر دیگران در دو قلمرو اسلامی و غیراسلامی (جهان یهود و مسیحیت) نیز در بخش‌هایی مستقل آورده شده است. در ادامه شاگردان فارابی و آثار فارابی ذیل دسته‌های شناخته شده و مقبول معرفی شده و در نهایت، فارابی در دنیای معاصر مورد بحث قرار گرفته است.

در پشت جلد این اثر در معرفی آن آمده است:

مؤسس فلسفه اسلامی و یا معلم دوم خواندن فارابی و نسبت دادن او به فرهنگ و تمدن اسلامی نباید این شائبه را ایجاد کند که او فیلسوفی محدود به جریانی مشخص است. از عالمی چون او که سیره‌اش نوعی جهان‌بینی فراقومی و فرازبانی را یادآوری می‌کند نباید یک‌دستی و محدودیتی مشخص در تبیین دیدگاه‌ها و آرا رایج و شناخته شده در عالم فلسفه و خاصه فلسفه اسلامی توقع داشت. سفرهای مختلف و معاشرت‌های طولانی با دیگر اصحاب ملل و نحل و دیگر عالمان عصر، وی را در معرض تأثیر و تأثر از ایشان قرار داده بود. اندیشه گفتگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها، اندیشه وحدت بسیاری از آرا فلسفی، اندیشه تأسیس بنیادهایی عقلانی برای تمدن ایرانی و اسلامی، در کنار تعهدات غیرقابل چشم پوشی که آن حکیم به خود علم و دانش و معرفت و فرهنگ داشت، همگی از او شخصیتی فراتر از صرف متفکر یک جریان دینی و یا سیاسی خاص بخشیده است.
فارابی پیشگام بوعلی و حکمت مغانی و اشراقی و کل فلسفه اسلامی در ایران، مصر، اسپانیا و لبنان و شخصیتی اثرگذار بر دانشگاه‌های سده سیزدهم تا شانزدهم اروپا است. او رئیس فیلسوفان ایرانی و تجدیدکننده حکمت باستانی ایرانیان و یونانیان است که اندیشه‌های بسیاری را پس از خود بارور کرده است.

این کتاب شامل فهرست، دیباچه مؤسسه، مقدمه، فارابی احیاگر حکمت، اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر فارابی، اوضاع فرهنگی و علمی عصر فارابی، منابع سرگذشت فارابی، زندگی (تولد، سفر و مرگ)، نسب فارابی، مذهب فارابی، قصص و افسانه‌ها، ابداعات فارابی، تأثیر فارابی بر دیگران، ۱. فارابی در جهان اسلام، ۲. فارابی در جهان یهود و مسیحیت، آثار فارابی، فارابی و دنیای معاصر، منابع و نمایه است.

در مقدمه این اثر به قلم ماحوزی آمده است:

در این مختصر که با محدودیت‌های بسیار، از جمله قلت منابع، مواجه بوده است، در نقل زندگی فارابی و حوادث روزگار وی و نه بیان دیدگاه‌های فلسفی و سیاسی او، تلاش شده است جانب حقیقت و بی طرفی، علی‌الخصوص با توجه به آرای مدعیانی که این سو و آن سوی جهان فارابی را به حق یا ناحق از آن خود می‌دانند، رعایت شود. برخلاف برخی از نوشته‌های پر از تعصب و حرارت که هر آنچه به فارابی مربوط است را مقبول می‌دانند، در نوشته حاضر، هر جا کاستی یا نقدی وارد بوده به نظر رسانده و به بیان آورده شده است. در عین حال شناخت درست اندیشه و شخصیت فارابی و سوانح حیات او، همانند هر متفکر بزرگ دیگری، از خواننده، متناسب با سطح دانش و فرهنگ و نوع مشکلاتی که مردمان و دستگاه‌های سیاسی و فرهنگی زمانه فارابی با آنها مواجه بودند و میزان توانایی آنها در فهم و حل مشکلات، نوعی همدلی را مطالبه می‌کند.

با همه این توضیحات، نوشتار پیش رو ادعای توفیق کامل و دستیابی به چنین آفاق دوردستی را ندارد، اما تا آنجا که مقدور بوده، تلاش شده تحلیل و ارزیابی نزدیک به واقعی از روزگار فارابی و مواجهه این فیلسوف با همان روزگار، مبتنی بر حقایق تاریخی از یکسو و قضاوت‌های بی‌طرفانه از سوی دیگر، عرضه شود.

حقایق تاریخی درباره زمانه فارابی و تأثیر آن بر آثار و آرای او در گستره‌ای بسی بزرگ‌تر از صرف بازخوانی زندگی این فیلسوف، می‌تواند ما را قادر کند تا قضاوت انضمامی تر و دقیق‌تری از درستی یا نادرستی نظریه‌های ارائه شده عرضه داریم؛ چرا که وقتی این قضاوت بیرون از زمینه و بافت وجودی زمانه‌ای که آن نظریه در آن عرضه شده است انجام گیرد، با مغالطات معرفتی مواجه می‌شویم که باید از آنها پرهیز داشت. مع هذا، این نکته مانع از آن نیست که حتی در صورت فهم آن زمینه وجودی، در تقریر احوال و افکاری که به فارابی نسبت داده شده است، به دیده نقد ننگریم یا تأثر حوادث ایام در بعضی از دگرگونی‌های آن را نادیده بگیریم. به عنوان مثال وجود بعضی عناصر منحط و آمیخته به خرافات در ذکر احوال فارابی و حتی در برخی از اقوال ثبت شده به نام ایشان مانع از آن نیست که محقق تیغ تیز خود را برکشد و آنچه نادرست است را کنار نهاده و وجوه ارزشمند را نگه دارد.

کد خبر 5726292 زینب رازدشت تازکند

منبع: مهر

کلیدواژه: وزارت علوم تحقیقات و فناوری رضا ماحوزی لبنان کتاب و کتابخوانی معرفی کتاب تازه های نشر نقد کتاب موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به عشق مهدی سامانه خرید از کتابفروشی نمایشگاه کتاب هند نمایشگاه بین المللی کتاب تهران نیمه شعبان 1401 ادبیات جهان ادبیات داستانی رونمایی کتاب انتشارات به نشر فلسفه اسلامی آثار فارابی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۲۶۶۵۲۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

استاد مجتهدی هم معلم و هم مولف بود

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، موسی نجفی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم امروز (دوشنبه) در آیین گرامیداشت مقام استاد کریم مجتهدی به نام یک عمر معلم اظهار داشت: استادان معمولا دو وجه تحقیق و تالیف و تدریس و تعلیم دارند و در یکی از وجوه قوی هستند، اما استاد مجتهدی در هر دو وجه بسیار قوی بود و به این دلیل توانست جریان فکری راه بیاندازند.

رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: استاد مجتهدی به دلیل تعلق خاطر زیادی که به فرهنگ ایرانی و اسلامی داشت، مشکل بحران هویت را مد نظر قرار داد.

نجفی گفت: استاد مجتهدی نگاهی عمیق داشت و این نگاه باعث می‌شد انقلاب و شرایط فعلی را بهتر درک کند. وی معتقد بود می‌توانیم از فرهنگ خود سوال بپرسیم ولی جواب باید از فرهنگ خودمان باشد.

وی افزود: استاد مجتهدی معتقد بود غرب شناسی واجب و غرب زدگی حرام است.

استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیز در این مراسم گفت: در مطالعات تطبیقی چند اندیشه یا نظریه علمی با استفاده از روش‌های مختلف مقایسه می‌شود تا شباهت و تفاوت‌های نظریه‌ها را بشناسیم. معمولا فلاسفه به مطالعه تطبیقی فلسفه‌هایی که هر کدام به جهان‌های علمی مختلفی تعلق دارند، علاقه نشان نمی‌دهند. عده‌ای معتقدند مقایسه ممکن است ولی سودمند نیست.

حجت الاسلام رضا غلامی ادامه داد: استاد مجتهدی را به عنوان فیلسوف منتقد و نقاد فرهنگ غرب می‌شناسیم. البته با اینکه خود را متخصص فلسفه غرب می‌دانست، مطالعات مفصلی در اشراقی و صدرایی داشت و به طور طبیعی بنابراین ساختار فلسفه اسلامی را هم می‌شناخت.

وی با اشاره به کتاب «فلسفه و فرهنگ» نوشته دکتر مجتهدی گفت: وی در این کتاب فیلسوفان مختلف را از جهان‌های مختلف گردهم آورده و سخنان آنها را بیان و نقد کرده است.

غلامی گفت: استاد مجتهدی نگاه از بیرون به فلسفه اسلامی داشتند و برداشت‌های نو و بدیعی از فلسفه اسلامی ارایه داد. در این ارایه گاهی با شوق انگیزی دیدگاه‌های سهروردی را طرح می‌کند و همین بدیع نگری به فلسفه صدرایی هم مشاهده می‌شود.

وی گفت: ادامه اقدامات استاد مجتهدی به نفع هر دو فلسفه اسلامی و غرب است و این تلقی از مدرنیستم که در تعارض کامل با سنت است، تلقی درستی نیست و از رویکرد کاریکاتوری به غرب و غرب مدرن نشات می‌گیرد.

استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تصریح کرد: مطالعات تطبیقی بیش از همه فرصت رشد فلسفه اسلامی و بازشدن پنجره‌های تازه به روی فلسفه اسلامی را فراهم می‌کند و فرصت‌های نوآوری را در فلسفه اسلامی به وجود می‌آورد.

وی نتیجه گرفت: فلسفه اسلامی حتی در جهان خود که جهانی آسمانی است و نه جهانی زمینی، از رشد لازم باز مانده است.

غلامی در پایان گفت: حتی نوآوری‌های علامه طباطبایی در فلسفه به دلیل مواجهه ایشان با جهان فلسفه‌های غربی است که بعد از ایشان فلاسفه اسلامی چنین مواجهه‌هایی ندارند و شاهد نوآوری‌های بیشتر هم نبودیم.

انتهای پیام/